کاربردی‌سازی الگوی قرآنی کرامت در گونه‌های رفتار ارتباطی

چکیده مقاله

کاربردی‌­سازی مفاهیم اخلاقی قرآن یکی از نیازهای مهم جامعه امروز است. پاسخگویی به آن با توجه به گسترۀ چندتباری این مفاهیم، نیازمند بهره‌­گیری از رویکردهای میان‌­رشته‌­ای و شیوه‌­ها­یی روشمند است. در این جستار با رویکرد معناشناسی تاریخی و دستاوردهای انسان­‌شناسی، کاربردهای ریشه-واژه «کرم» در زبان­‌های سامی بررسی و با آگاهی از تحول و توسعه معنایی در فضای عصر نزول و نیز به کمک مطالعه معناشناسانه ساختار قرآن و از خلال روابط هم‌نشینی و جانشینی، خوانشی دقیق‌­تر از کاربردهای متنوع این ریشه _­ واژه ارائه می‌شود. این داده‌­ها در دو گروه مفاهیم و مصادیق دسته‌­بندی و سپس از طریق رویکرد تحلیل منطقی بررسی می‌شود. حاصل این کاوش دستیابی به مؤلفه­­های سه­گانه« دهش توأم با شرافت ذاتی در یک رفتار ارتباطی»  خواهد بود. مؤلفۀ «ارتباط» ضرورت بررسی «کرامت» را به مثابه یک رفتار ارتباطی و همچنین آگاهی از ویژگی­‌های ارکان اصلی یک ارتباط یعنی فرستنده، گیرنده و پیام در برقراری یک ارتباط مؤثر آشکار می­‌سازد. بررسی  تحلیل کاربردهای قرآنی ریشه­ _ واژه «کرم»، الگوی ارتباطی بر پایه ارتباط «رب» در قالب ربوبیت و با بیشترین بسامد از یک سو و رسولان الهی از سوی دیگر ارائه می‌کند که دستاورد آن تعالی روابط انسان با خالق و بهبود روابطش با خود، با دیگران و با محیط زیست است. اینکه طرفین ارتباط (ارتباط­گر و ارتباط­گیر) بر مبنای الگوی قرآنی باید دارای چه ویژگی­‌هایی باشند و  دستاوردهای این الگو برای دیگر گونه‌­های رفتار ارتباطی چیست؟ سؤالاتی است که این پژوهش از طریق مطالعه‌­ا‌‌ی توصیفی_ تحلیلی و با هدف کاربردی­‌سازی مفهوم قرآنی کرامت درصدد پاسخگویی به آن‌هاست.