بررسی وضعیت آلودگی منابع آب و منطقه بندی آلودگی حوضه آبریز ساروق (استان آذربایجان غربی)

چکیده مقاله

عنصر آرسنیک جزء فلزات سنگین و سمی با خطرات زیست محیطی و بهداشتی است. هدف از این مطالعه بررسی و پایش غلظت این عنصر در منابع آبی حوضه آبریز ساروق, میزان آلودگی منابع آبی و ترسیم نقشه پهنه بندی این عنصر در منابع آبی است. در این راستا 45 نمونه از چاه, چشمه و آب سطحی در دو مرحله (مرحله اول نمونه فیلتر شده و در مرحله دوم نمونه کل) برداشت شد. موقعیت نقاط نمونه برداری از منابع آبی بر اساس قضاوت کارشناسی و تصادفی تعیین شد. آنیون ها به روش کروماتوگرافی گازی و فلزات به روش ICP-MS آنالیز شدند. نتایج کلی مبین آلودگی آب به عنصر ارسنیک در بعضی نواحی است. بررسی غلظت, منشا و نقشه منطقه بندی ارسنیک در آب نشان می دهد که آلودگی به ارسنیک هم منشا بشرزاد و هم منشا زمین زاد دارد. اغلب منشا زمین زادی آن در شمال شرق و شرق محدوده بر روی زون های دگرسانی واقع است و ناشی از ولکانیک های کواترنری است که منشا چشمه های آبگرم محدوده هستند. در شمال محدوده در پایین دست معادن, منشا آنتروپوژنیک اهمیت بیشتری دارد ولی به طورکلی علت عمده آلودگی فعالیت های معدنکاری است. انتقال و نهشت مجدد ارسنیک در محدوده مطالعاتی توسط واکنش های انحلال- نهشت و جذب- دفع متاثر از شرایط pH و Eh کنترل می شود و حمل و انتقال آن در محدوده توسط اکسی هیدروکسیدهای این عنصر است. به طورکلی کل محدوده به جز نواحی شمالی و شمال شرقی از نظر اندیس های آلودگی, آلودگی کمی دارد که با تدابیر صحیح مشکلی وجود نخواهد داشت.