ازدواج ناهمساز؛ زمینه ها، پیامدها و راهکارها

چکیده مقاله

دگرگونی­های عمیق اجتماعی ـ فرهنگی در دهه­های اخیر تغییرهایی اساسی در نوع نگاه افراد به خانواده و زناشویی پدید آورده و امروز، در مقایسه با وضعیت نسبتاً همگون پیشین، با طیف بسیار متنوعی از نگرش­های زناشویی­ مواجه‌ایم. بر‌همین‌اساس، بررسی حاضر با تمرکز بر مفهوم «ازدواج ناهمساز»، بر این فرض اساسی تکیه دارد که ترکیب­های نگرشی ناهمساز در ازدواج به مانند ترکیب­های خونی ناسازگار عمل کرده و به همان اندازه می­تواند برای رابطه زناشویی مخرب، چالش­زا و فرساینده باشد. فرض فوق در مطالعه حاضر با استناد به تحلیل ثانویه داده­هایِ دو پیمایش زوجی (زن و شوهری) در سال­های 1393 و 1400 در معرض آزمون قرار گرفته و نتایج هر دو پیمایش همبستگی مثبت معنی­داری را بین شکاف نگرشی میان زوجین و کیفیت زناشوییِ آنها و نیز میان شکاف نگرشی و میزان گرایش به طلاق نشان می­دهد. این نتایج به‌طورخلاصه حاکی از فراوانی تعارض‌های زناشویی و شدت گرایش به طلاق در ازدواج‌های ناهمساز بوده و خطر وقوع طلاق و زناشویی­های پُرتنش و خالی از کیفیت را به‌عنوان مهم‌ترین پیامدهای ازدواج ناهمساز معرفی می­کند. این در حالی است که چه در مطالعه‌ها و پژوهش­ها و چه در سیاست‌گذاری­های حوزه خانواده به‌جای تمرکز بر ریشه اصلی مسئله (وقوع ازدواج­های ناهمساز) بر نحوه مدیریت و کنار آمدنِ زوجین با مشکلات و چالش­هایی تأکید می­شود که به‌نوعی پیامد همان مسئله یاد شده محسوب می­شوند. بر‌همین‌اساس، بررسی حاضر بر لزوم یک تغییر رویکرد اساسی از زناشویی به ازدواج و تمرکز بر پیشگیری از ازدواج­های ناهمساز در سیاست‌گذاری­های این حوزه تأکید دارد و در راستای تحقق این هدف برنامه­های اجراییِ مشخصی را در قالب سه راهبردِ «سنجش و پایش مستمر»، «آموزش و فرهنگ­سازی» و «تقویت خدمات مشاوره­ای» ارائه می­کند. بردِ «سنجش و پایش مستمر»، «آموزش و فرهنگ‌سازی» و «تقویت خدمات مشاوره‌ای» ارائه می‌کند.

کلیدواژه‌ها: ازدواج  زناشویی  ازدواج ناهمساز  طلاق  سیاست گذاری خانواده