بررسی آلودگی آبهای زیرزمینی حوضه آبخیز سلیمانشاه

چکیده مقاله

 اهمیت منابع آبی در تامین نیازهای آبی انسان، حیوانات و صنایع، لزوم حفاظت آنها را در برابر آلودگی ها بیش از پیش مطرح می باشد. وجود برخی از املاح در آب برای سلامتی انسان ضروری است ولی مقدار بیش از حد مجاز آنها سلامتی انسان را به خطر می اندازد. از سوی دیگر غلظت بالای فلزات سنگین در خاک می تواند برای اکوسیستم ها و انسان خطرات طولانی مدت به همراه داشته باشد. هدف از این مطالعه سنجش پارامترهای شیمیایی ذخایر آبی و خاکهای اطراف سد سلیمانشاه و مقایسه با استانداردهای جهانی و ملی است. در این مطالعه پس از کسب اطلاعاتی در زمینه موقعیت منطقه و جایگاه سد سلیمانشاه در آن، هواشناسی و هیدرولوژی منطقه، نمونه هایی از منایع برداشت و مورد آزمایش قرار گرفت. آزمایشها در دو دسته آزمایشهای تیتریمتری بر اساس روشهای استاندارد و آزمایشهای دستگاهی انجام شده است. در بخش اول گزارش، آلودگی آبهای زیرزمینی و سطحی محدوده سد سلیمانشاه در اثر املاح حاصل از سازندهای زمین شناسی منطقه و فعالیتهای انسانی (کشاورزی- صنایع) بررسی شد. نمونه برداری از 60 چاه صورت پذیرفت و غلظت یونهای اصلی (HCO3-, Na, Ca2+, SO4, NO3) به علاوه TDS, TH, PH سنجش شد. این غلظتها با عیارهای استاندارد آب آشامیدنی مقایسه شد. آلودگی آبهای زیرزمینی یکی از مهمترین مباحث زمین شناسی زیست محیطی بشمار می رود. با توجه به طبقه بندی شولر که یکی از مهمترین طبقه بندی ها جهت بررسی کیفیت آب شرب می باشد نمونه ها مورد بررسی قرار گرفتند که نتایج بررسی حاکی این مساله بود که اکثر نمونه های مورد بررسی در حد آب سخت هستند. همچنین مقایسه تغییرات کل جامدات محلول (TDS) در نقاط مختلف مورد نمونه برداری با مقادیر استاندارد جهانی و طبقه بندی شولر ارائه شده نشان می دهد که همه نمونه ها کیفیتی مطلوب دارند. با توجه به اینکه Na, Ca, SO4 Kو NO3 در تمام آبهای طبیعی وجود دارند بر اساس استاندارد جهانی بهداشت، غلظت همه نمونه هازیر حد مقدار مطلوب قرار دارند که نشان میدهد کیفیت این آبها خوب و بی مزه هستند. بر اساس این استاندارد در همه نمونه ها غلظت یونMg آنها در حدکیفیتی مطلوب گزارش شده است. بطور کلی بر اساس میزان پراکندگی آلودگی در محدوده مورد بررسی نشان می دهد که اکثر آلودگی ها در محدوده جنوب غربی به سمت دهانه سد کمترین میزان آلودگی برای تمام پارامترها مشاهده می شود که این روند بر اساس زمین شناسی، کاربری اراضی اطراف سد و ترکیب شیمیایی نمونه های آب کاملا مناسب بنظر می رسد. در بخش دوم از گزارش آلودگی خاکهای محدوده سد سلیمانشاه در اثر فلزات سنگین حاصل از فعالیتهای انسانی (کشاورزی- صنایع) بررسی شد. در این مطالعه 35 نمونه خاک از مناطق اطراف سد برای بررسی توزیع پراکندگی فلزات سنگین Cd, Cr, Ni, Pb برداشت شد. جهت تعیین میزان آلایندگی خاک به عناصر سنگین در یک منطقه، بایست میزان عناصر در آن منطقه با یک استاندارد شناخته شده مقایسه شود. به دلیل عدم وجود استانداردهای خاص برای درجه آلودگی خاک، از استانداردهای موجود دیگر کشورها ویا استانداردهای جهانی استفاده گردید. با توجه به این داده ها مشاهده می شود که حداکثر غلظت این عناصر کمیاب در بیشتر موقعیت جغرافیایی مورد بررسی در مقایسه با نمونه استاندارد آنها کمتر از حد مجاز می باشد و بطور کلی آلودگی نشان داده نمی شود.