بررسی روند مکانی و زمانی دما و بارش حدی در حوزه آبخیز کرخه

چکیده مقاله

تغییرات در مؤلفه‌های اقلیمی و به‌ویژه در شدت و فراوانی وقایع حدی بر روی جامعه و محیط طبیعی نسبت به تغییرات در میانگین اقلیم اثرگذارتر است. بنابراین بررسی تغییر‌‌پذیری شاخص‌های حدی اهمیت زیادی دارد. در این پژوهش، برای بررسی روند مکانی و زمانی مقادیر حدی دما و بارش، از داده‌های دما و بارش 6 ایستگاه سینوپتیک اهواز، خرم‌آباد، دزفول، کرمانشاه، همدان و سنندج حوزۀ کرخه استفاده شد. با نرم‌افزار R-climdex که در محیط نرم‌افزار R قابل اجراست، شاخص‌های حدی تعیین شد. در این پژوهش، از 10 نمایۀ حدی بارش و 16 نمایۀ حدی دما استفاده شد. روند هریک از نمایه‌های دما و بارش با آزمون من-کندال مشخص شد. نتایج نشان داد که شاخص‌های بارش در اکثر ایستگاه‌های حوزه دارای روند کاهشی است. به این ترتیب که برای شاخص‌های مقدار بارش در روزهای تر، تعداد روزهای تر متوالی، روزهای با بارش سنگین و خیلی سنگین، روند کاهشی معنی‌داری وجود دارد. نتایج به‌دست‌آمدۀ دما، حاکی از آن است که نمایه‌های حدی چون روزهای یخبندان، روزهای یخی، روزهای سرد، شب‌های سرد و دامنۀ تغییرات شبانه‌روزی دما در اغلب ایستگاه‌ها دارای روند منفی در سطح اطمینان 95 و 99% است. نمایه‌های روزهای تابستانی، روزهای گرم و شب‌های گرم در تمام ایستگاه‌های مورد مطالعه در سطح حوزۀ آبخیز دارای روند افزایشی است.