مطالعه و بررسی توان های محیطی پهنه جنگلی هیرکانی به منظور توسعه گردشگری جنگل و گردشگری مبتنی بر جنگل

چکیده مقاله

جنگل‌های هیرکانی، به عنوان میراث جهانی یونسکو و یکی از قدیمی‌ترین اکوسیستم‌های جنگلی جهان، با دارا بودن تنوع زیستی منحصربه‌فرد و مواجهه با چالش‌های اقتصادی-اجتماعی جوامع محلی، نیازمند توسعه الگوهای پایدار گردشگری است. این پژوهش با هدف تحلیل پتانسیل‌های گردشگری جنگلی و گردشگری مبتنی بر جنگل به عنوان راهکاری برای تنوع‌بخشی درآمدی و حفاظت اکولوژیکی انجام شد. نوآوری تحقیق در تلفیق مدل‌های جهانی اکوتوریسم با ویژگی‌های بومی هیرکانی، از جمله گونه‌های اندمیک و دانش محلی، و ارائه چارچوبی یکپارچه برای همگرایی حفاظت، اقتصاد و فرهنگ نهفته است. روش تحقیق به صورت توصیفی-تحلیلی و با گردآوری داده‌ها از منابع کتابخانه‌ای شامل مقالات معتبر، گزارش‌های بین‌المللی و اسناد مرتبط، همراه با تحلیل محتوای اسنادی اجرا شد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد جنگل‌های هیرکانی ظرفیت توسعه فعالیت‌های گردشگری جنگلی و مبتنی بر جنگل شامل: طبیعت‌محور (رصد پلنگ ایرانی و اکوتوریسم شبانه)، ماجراجویانه (صعود به درختان کهنسال و مسیرهای تاریخی)، فرهنگی-اجتماعی (تولید صنایع دستی از بذرهای غیرقابل کشت و معرفی غذاهای محلی) و آموزشی-علمی (کارگاه‌های تنوع زیستی) را داراست. نتایج کلیدی بر ضرورت تعیین ظرفیت برد اکولوژیکی، مشارکت فعال جوامع محلی در طراحی تورها و توسعه اکو-لاج‌های پایدار تأکید دارد.. در نهایت، این مطالعه با الهام از تجارب موفق در جنگل های آمازون و جنگل سیاه آلمان، مدلی سه‌بُعدی (حفاظت، اقتصاد، فرهنگ) پیشنهاد می‌دهد که قابلیت تبدیل جنگل‌های هیرکانی به قطب اکوتوریسم جهانی را فراهم می‌کند.