الگوهای جهانی گردشگری کشاورزی؛ تحلیل تجارب موفق و راهبردهای بومی‌سازی در ایران

چکیده مقاله

چکیده

گردشگری کشاورزی، به‌عنوان راهبردی نوین در مسیر تحقق توسعه پایدار روستایی، با تلفیق فعالیت‌های کشاورزی و گردشگری، زمینه‌ای مناسب برای تنوع‌بخشی به اقتصاد روستاها، حفظ میراث فرهنگی و ارتقای پایداری زیست‌محیطی فراهم می‌آورد. پژوهش حاضر با هدف تحلیل تجارب موفق جهانی در این حوزه و ارائه راهبردهایی برای بومی‌سازی آن در ایران، به بررسی تطبیقی مدل‌های موجود جهانی پرداخته است. یافته‌ها نشان می‌دهد که گردشگری کشاورزی در سطح جهانی در قالب مدل‌هایی متنوع، از مزارع غیرفعال تا تجربه‌های اصیل و مشارکتی، توسعه یافته و هر منطقه با توجه به ظرفیت‌های خاص خود، رویکرد متفاوتی اتخاذ کرده است. در مقابل، توسعه گردشگری کشاورزی در ایران با چالش‌هایی همچون فقدان زیرساخت‌های مناسب، نبود چارچوب قانونی مشخص، ناآگاهی نهادی و کمبود آموزش مواجه است. برای غلبه بر این موانع و بهره‌برداری از ظرفیت‌های گردشگری کشاورزی در ایران و الگو برداری از روندهای جهانی و بومی سازی آنها، راهبردهای زیر پیشنهاد می‌شود: تدوین سیاست‌ها و قوانین تخصصی با مشارکت دستگاه‌های مسئول در حوزه گردشگری، کشاورزی و مدیریت اراضی؛ سرمایه‌گذاری در توسعه زیرساخت‌های فیزیکی و دیجیتال با اولویت مناطق مستعد روستایی؛ توانمندسازی و آموزش کشاورزان و بهره‌برداران محلی جهت ارتقای کیفیت خدمات و تعامل مؤثر با گردشگران؛ طراحی مدل‌های مشارکتی و جامعه‌محور برای جلب مشارکت جوامع محلی در فرایند برنامه‌ریزی و اجرا؛ و انطباق الگوهای موفق جهانی با ویژگی‌های فرهنگی، اقلیمی و اجتماعی ایران برای توسعه تجربه‌هایی اصیل و جذاب. اجرای این راهبردها می‌تواند نقش مؤثری در پویایی اقتصاد روستایی، کاهش وابستگی به منابع نفتی و تقویت برند گردشگری کشاورزی ایران ایفا کند.