عوامل موثر بر غنی شدگی عناصر کمیاب و برهمکنش آن با ماده آلی در شیل های نفتی قالیکوه لرستان، غرب ایران

چکیده مقاله

تاقدیس قالیکوه در 35 کیلومتری شهرستان الیگودرز، استان لرستان، باخـتر ایران و در زون زمـین­ساختاری زاگرس مرتفع قرار دارد. شیل­های نفتی قالیکوه در دو سازند سرگلو و گرو با سن ژوراسیک میانی و کرتاسه زیرین قرار گرفته­اند. سازند سرگلو شامل مجموعه­ای از رسوبات شیلی و سنگ­آهک­های رس­­­­­­­­دار است که در بخش انتهای این سازند شیل نفتی تشکیل شده است. سازند گرو متشکل از افق شیل نفتی با ضخامت­های متفاوتی از نهشته­های آهک نازک تا متوسط لایه و شیل­های آمونیت­دار و گرهک­های لایه­ای چرتی سیاه­رنگ است. شیل­های این دو سازند در ناحیه زاگرس مرتفع به دلیل غنی بودن از اجزای حیاتی (Organic Mater)، کروژن نوع I و II ماده آلی و بلوغ حرارتی نسبتا پایین که در ابتدای پنجره نفتی قرار دارند، تشکیل ذخایر شیل نفتی را داده­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­­اند. این پژوهش به بررسی تاثیر فرایندهای ژئوشیمیایی بر غنی­شدگی عناصر کمیاب و برهمکنش آن با ماده آلی در شیل­های نفتی قالیکوه می­پردازد. نمونه­های شیل نفتی با استفاده از روش_­های XRF، XRD،ICP-Ms و Rock-Eval تجزیه شدند و نتایج آن­ها با روش­های آماری مورد بررسی قرار گرفت که نتایج بدست آمده بیانگر غنی­شدگی بالایی عناصر  Cd,Mo,Ag,U,Csمی­باشد. همچنین با بررسی همبستگی اکسیدهای اصلی، ماده آلی، کانی­های تشکیل شده و عناصر غنی شده مشخص گردید که غنی­شدگی عناصر کمیاب U، V،Cd مرتبط با ماده آلی و اتوژنیک می­باشند، عناصر Ca،Si،P منشاء زیستی دارند و عناصر Ag،Ti منشاء آواری دارند.