ارزیابی ژئوشیمیایی عناصر کمیاب و عناصر نادر خاکی با استفاده از تحلیل عاملی مرحله ای و مدل سازی فراکتالی در شیل های نفتی قالیکوه، غرب ایران

چکیده مقاله

محدوده قالی کوه در 35 کیلومتری شهرستان الیگودرز، استان لرستان، غرب ایران قرار دارد. شیل‌های نفتی قالی کوه در زاگرس مرتفع و در دو سازند گرو و سرگلو گسترش دارند. این شیل‌های نفتی در دو سازند سرگلو و گرو با سن تریاس بالایی و ژوراسیک پایینی قرار گرفته‌اند. سازند سرگلو شامل مجموعه‌ای از رسوبات شیلی و سنگ آهک‌های رس‌‌‌‌‌‌‌‌‌دار است. سازند گرو متشکل از افق شیل نفتی با ضخامت‌های متفاوتی از نهشته‌های آهک نازک تا متوسط لایه و شیل‌های آمونیت‌دار و گرهک‌های لایه‌ای چرتی سیاه رنگ است. برای بررسی غنی‌شدگی، ارتباط عناصر معدنی با مواد آلی، تشخیص مناطق دارای کانی‌سازی و تعیین حدود آستانه عناصر کمیاب و نادر خاکی، 53 نمونه شیل نفتی از دو سازند گرو و سرگلو انتخاب شدند. این نمونه‌ها با استفاده از روش‌های XRD، XRF، ICP-MS و Rock-Eval مورد تجزیه ژئوشیمیایی قرار گرفتند، سپس با استفاده از روش تحلیل عاملی و مدلسازی فراکتالی نسبت به پردازش داده‌ها اقدام شد. بر پایه نتایج به دست آمده از نمونه‌ها و پردازش داده‌ها مشخص شد که سازند سرگلو با میزان میانگین TOC=13.27% و سازند گرو با میانگین TOC=18.13%، آنومالی قوی از مواد آلی را در شمال غرب و مرکز نشان می‌دهند. مدلسازی فراکتالی عیار- تعداد نشان‌ داد که عناصر Co، Mo، Ni، Pb و U آنومالی قابل توجهی دارند. همچنین روش تجزیه فاکتوری مرحله‌ای (SFA) نشان داد که همبستگی قابل توجهی بین عناصر آنومال با TOC وجود دارد. ترسیم نقشه‌های عنصری نشان‌ داد که آنومالی عناصر Co و Pb در مرکز و جنوب شرق و Mo, Ni در شمال غرب و مرکز، U در مرکز، V, REE در شمال غرب قرار دارند.