سنجش سطح بهره¬مندی از خدمات شهری با استفاده از دو روش تاکسونومی عددی و روش تلفیق شاخص همپوشانی موردشناسی: شهرستان های استان مرکزی

از آن‌جایی‌که توزیع و چیدمان خدمات شهری نقش موثری در جابجایی فضایی جمعیت و تغییرات اجتماعی داشته و با توجه به این که یکی از معیارهای توسعه پایدار، عدالت اجتماعی است؛‌ از این رو برقراری ارتباط منطقی و هماهنگ بین پراکنش جمعیت و توزیع خدمات برای نیل به پایداری ضروری به نظر می‌رسد. پژوهش حاضر به سنجش میزان برخورداری از امکانات و خدمات شهری مورد نیاز شهرستان‌های استان مرکزی پرداخته است. در این تحقیق، بهره‌مندی از خدمات شهری در چهار بعد بهره‌مندی از خدمات آموزشی، ارتباطی، درمانی و فرهنگی مذهبی مورد سنجش واقع شده است. برای دست یابی به این مهم، 24 شاخص براساس تواتر نظر صاحبنظران و متخصصان انتخاب و از روش امتیاز استاندارد شده، استاندارد می‌شوند؛ سپس شاخص‌های استاندارد شده با دو روش متفاوت با یکدیگر ترکیب و تحلیل خواهند شد. سپس از طریق روش تحلیل سلسله مراتبی(AHP) به وزن‌دهی ابعاد بهره‌مندی از خدمات شهری و متغیرهای هر یک از آنها پرداخته شد. امتیازات برخورداری از خدمات شهری شهرستان‌های استان از دو روش تاکسونومی عددی و روش تلفیق همپوشانی شاخص (IOM) محاسبه گردید. نتایج به صورت سطح‌بندی شهرستان‌ها در 5 دسته از نظر میزان دست‌یابی به خدمات ارائه گردید.برای درک بهتر، نتایج در سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) ترکیب و ارائه می‌شود. بررسی نتایج حاصل از میزان برخورداری شهرستان‌ها از امکانات و خدمات شهری حاکی از تفاوت ناچیز در امتیازات بدست آمده از هر دو روش دارد. در مجموع شهرستان فراهان در هر دو روش در رتبه اول (برخوردار) بوده و شهرستان‌های اراک و ساوه از مناطق محروم به حساب می‌آیند. از روش تاکسونومی عددی، شهرستان اراک با درجه توسعه یافتگی 84/0، پایین ترین درجه توسعه یافتگی و در میان شهرستان‌های همگن، شهرستان خنداب با درجه توسعه یافتگی 28/0، توسعه یافته ترین شهرستان استان است. از طریق روش IOM، شهرستان اراک و ساوه با امتیاز 13 کمترین توسعه یافتگی و شهرستان خنداب با امتیاز 83 بیشترین توسعه یافتگی را در میان شهرستان‌های همگن در استان به خود اختصاص داده اند. به طور کلی می‌توان گفت تناسب صحیح و منطقی بین جمعیت و خدمات و امکانات شهری در شهرستان‌های استان مرکزی وجود ندارد